Brunello di Montalcino

Ako lutate po brdima Toskane, navigator poludi, suton se spušta a vi ne znate kuda ali vam je čudnovato lepo i neponovljivo i jednostavno ne želite da ubrzo pronađete željenu lokaciju –znajte da ste na pravom mestu. Autentičnost i na neki način odsečenost od ostatka sveta, daju poseban šarm i dušu draguljima Toskane – tim malim pitoresknim selima uglavljenim u brda. A baš takvih ima mnogo u okolini gradića Montalćino, domu čuvenog vina brunello di Montalcino

Potraga za malim hotelom, u stvari malom farmom sa oznakom „agroturizmo“ se prilično odužila i zagazili smo do duboko u noć lutajući po selima Montalćina tražeći makar neku oznaku koja bi nas dovela na pravi put. Ni povremeni telefonski razgovori sa mladim vlasnikom hotela na italijansko-engleskom jeziku, kako već biva u Italiji, nisu bili od velike pomoći. Verovatno je jedan od razloga kašnjenja i lutanja po mraku bio i zakasneli ručak, degustacija u Maremmi i igra sa tamošnjim predivnim vinima… Ali, vredelo je!

Montalćino, slikovito malo srednjovekovno mesto sa mnogo šarma skoro da nas je opčinilo već na prvi pogled. Taj mali grad, koji je do pre četrdeset godina bio na putu izumiranja, od malog prašnjavog mesta bez svetle budućnosti pretvorio se u gradić sa preko milion posetilaca godišnje i to sve zahvaljujući velikom vinu brunello di Montalcino. U stvari, mogao bih i da kažem da je baš taj deo Toskane oko Montalćina, kako se inače zove i cela ta mala regija, verovatno najpribližniji onoj slici koju imamo u glavi kad zamišljamo romantične predele Toskane.

Montalćino je dom jednog od najpoznatijih i najvećih vina Toskane, brunela di Montalćina ili komete iz Montalćina, kako ga ponekad nazivaju vinski eksperti.

Naziv brunello mogao bi se prevesti sa lokalnog dijalekta kao „lepi tamni“, a ovo vino zajedno sa supertoskancima spada u grupu vina sa najdužim životnim vekom i, nažalost, među najskupljim je toskanskim, pa i italijanskim vinima.

Regija Montalćino nalazi se južno od Firence, na sat vremena vožnje južno od Chianti Clasicco regije. Zahvaljujući geografskom položaju i toplijoj klimi, vina su punijeg tela i raskošnija od kjantija. Kako se proizvodi od grožđa sorte sanđoveze, baš ta toplija klima omogućava vinarima sigurnost da će njihov sanđoveze dostići punu zrelost i time dati vina sa mnogo finijim aromama i velikom kompleksnošću. Ove pogodnosti omogućile su ovdašnjim vinarima da još od samih početaka brunelo proizvode kao sortno vino, 100 odsto od sanđovezea, za razliku od svojih komšija koje su u svoj kjanti i vino nobile di Montepulćano dodavale druge sorte, upravo u cilju dobijanja veće kompleksnosti i aromatike.

Iako pominjem sanđoveze, moramo znati da se ne radi o istom klonu ove sorte kao kod kjantija, već da je u pitanju klon sanđoveze groso, ili kako ga lokalci zovu, brunelo (u XIX veku ime brunelo se i nije koristilo za vino, već upravo samo za ovaj klon sanđovezea). U suštini, kao prva zvanična berba brunela može da se navede 1863. godina, kada je predstavljeno novo vino vinara Ferruccija Biondi-Santi. Nakon uspeha Bjondi-Santija sve veći broj vinogradara okreće se proizvodnji ovog dugovečnog vina, te se danas procenjuje da ima preko 200 proizvođača brunela, tačnije 230. Uspeh i veličina brunela su naravno donele i probleme i nesuglasice među akterima ove uspešne priče. Naime, sađeno je mnogo novih vinograda, a pritom nisu svi baš ispunjavali idealne uslove po pitanju ekspozicije i sastava tla, što je naravno ljutilo vlasnike najboljih parcela i vrhunskog teroara.

Svoju punu slavu brunelo stiče tek nakon Drugog svetskog rata. Prema nekim podacima, jedini proizvođač u to vreme bio je pomenuti Bjondi-Santi, koji je imao tek nekoliko objavljenih berbi – 1888, 1891, 1925, 1945. Do početka šezdesetih godina pojavljuje se jedanaest proizvođača, koji se polako priključuju novom trendu. Već tada brunelo počinje da stiče svoju slavi i pravi danas već veliko ime, koje je potvrdu dobilo dobijanjem DOCG statusa u julu 1980. godine, zajedno sa barolom. Zanimljivo je i da se konzorcijum proizvođača brunela (Conzorcio di Brunello di Montalcino) smatra jedinim konzorcijumom u kojem su članovi svi vinari iz regije. Poslednji se priključio upravo začetnik Bjondi Santi i to 2004. godine.

Većina najboljih vinograda nalazi se na oko 500 metara nadmorske visine. Vina sa tih vinograda su prefinjena, sa malo višim kiselinama i velikom kompleksnošću, dok su vina sa nižih i toplijih vinograda zaokruženija i punija. Ove razlike najbolje mogu da se primete u godinama koje su ispod proseka, kada je veliki izazov da se napravi dobar brunelo. Kod ovog vina je aspekt godine i dobre berbe od izuzetnog značaja i ne bi trebalo donositi preuranjeni sud o nekom brunelu na osnovu jedne berbe ili nekoliko probanih vina. Priča je ovde mnogo kompleksnija i brunelo traži mnogo vašeg vremena i posvećenosti.

Brunelo ima DOCG status i po zakonu mora da odležava duže od većine italijanskih vina, cele četiri godine, od čega dve moraju da budu u hrastovom buretu, a dve u boci. Ovo važi za običan brunelo, dok je kod rezerve taj period odležavanja malo duži i iznosi pet godina, od čega trideset meseci u hrastovini. U suštini, pravilo je da običan brunelo može da se stavi u promet i na police u vinotekama u januaru pete godine nakon berbe, a rezerva mora da sačeka šestu godinu da bismo mogli da je otvorimo.

Kada se pominje hrastova burad, a u vezi sa brunelom, radi se o velikim hrastovim buradima od slavonskog hrasta mada se moderniji vinari u želji da skrate vreme boravka u buretu sve više priklanjaju malim francuskim baricima. Te dve struje su godinama suprostavljene i skoro da se radi o tihom ratu između dva pristupa brunelu.

Što se tiče drugih zakonskih zahteva, vinogradi moraju da budu zasađeni sa dobrom ekspozicijom, a da ne prelaze 600 metara nadmorske visine, što je važno da bi se postigla potpuna zrelost grožđa. Trenutno je oko 2.100 hektara vinograda pod brunelom, sa ukupnom godišnjom proizvodnjom od blizu devet miliona boca, od čega se preko 65 odsto izvozi.

Neke od najboljih godina u skorije vreme su 1997, koja je i berba veka, a može se reći i da je te godine brunelo bio verovatno među najboljim vinima sveta. U novije vreme dobre berbe su 2010, 2007, 2006, 2004…

Najveća imena u svetu brunelo di Montalćina su Biondi Santi, Barbi, Castelgiocondo, Col d’Orcia, Il Poggione, Caparzo, kao i čuveni Gaja i Antinori, a od novih kuća najpoznatije su Casanova di Neri, Corte Pavone, Nardi, Donatella Cinelli Colombini, Fuligni, Poggio Antico.

Ne može se reći da na srpskom tržištu nedostaju velika imena i da nema dobrih brunela. Od Biondi-Santija, Barbija, Banfija, Il Poggionea, Altesina, Caparza, preko novih imena poput Casanova di Neri do poznatih familija Gaja i Antinori… Cene se kreću od 4.000 dinara naviše u maloprodaji, a kod brunela je gornja granica nekada jako visoka. Ipak, znajte da ova vina mogu da daju maksimum za uloženi novac.

I za kraj, ne mogu a da ne pomenem skandal koji se desio  početkom 2008. godine kada su Suckling i Ziliani objavili da je u toku istraga nad nekolicinom proizvođača koji su koristili druge sorte osim sanđovezea u cilju povećanja količina i svog profita. Cela priča je dobila ozbiljniju dimenziju nakon objave specijalizovanog časopisa da je preko 20 firmi pod prismotrom i istragom zbog ubacivanja drugih sorti u brunelo i da je preko milion boca uključeno u skandal!